En este estudio, presentamos una técnica dinámica de regionalización climática para generar proyecciones en el siglo XXI en Cataluña, a partir de las salidas del modelo global acoplado atmósfera-océano ECHAM 5/MPI-OM. Esta técnica consiste en integraciones largas (5 años) con el modelo mesoescalar MM5 a través de tres dominios anidados unidireccionalmente de 135, 45 y 15 km de resolución horizontal y 23 niveles verticales. Se utilizan dos escenarios de emisiones posibles del Informe Especial sobre Escenarios de Emisiones (IEEE) para la generación de las proyecciones regionalizadas: uno severo (A2) y otro moderado (B1). Estudiaremos en detalle sólo la temperatura a 2 m y la precipitación, por ser las variables de mayor interés social y las que condicionan de un modo más directo los recursos hídricos del país. Las características espacio-tiempo generales de estas dos variables son correctamente reproducidas por la metodología utilizada, salvo el ciclo estacional de la precipitación. Las simulaciones realizadas presentan un sesgo frío importante para la temperatura, así como una sobrestimación general de la precipitación. Los escenarios obtenidos proyectan un aumento acusado de la temperatura (hasta 5ºC hacia finales de siglo) y una disminución de la precipitación media anual durante este siglo, pero con una elevada variabilidad espacial y temporal. Este descenso es más acusado en la parte cálida del año (del 50% en determinadas zonas para el verano a finales de siglo). En cambio, se proyecta un aumento ligero durante gran parte de la época fría del año. En cuanto a los valores extremos, se espera un aumento importante de los meses cálidos y una ligera disminución de los meses más fríos. En precipitación se proyecta un aumento muy importante de los períodos secos. Aún así, también se proyecta un aumento de los meses extremadamente lluviosos. Los cambios proyectados son más marcados para el escenario A2 que para el B1.
pp. 77-89
DOI
10.3369/tethys.2011.8.08
Artículo completo
- - Altava-Ortiz, V., 2010: Caracterització i monitoratge de les sequeres a Catalunya i nord del País Valencià. Càlcul d’escenaris climàtics per al segle XXI, Tesi Doctoral, Publicació Interna, Departament d’Astronomia i Meteorologia, Universitat de Barcelona, Barcelona, 296 pp.
- - Barrera-Escoda, A., 2008: Evolución de los extremos hídricos en Catalunya en los últimos 500 años y su modelización regional, Tesi Doctoral, Publicació Interna, Departament d’Astronomia i Meteorologia, Universitat de Barcelona, Barcelona, 319 pp., http://www.zucaina.net/Publicaciones/Barrera-Escoda-TESIS-2008.pdf.
- - Brunet, M., Casado, M. J., de Castro, M., Galán, P., López, J. A., Martín, J. M., Pastor, A., Petisco, E., Ramos, P., Ribalaygua, J., Rodríguez, E., Sanz, I., y Torres, L., 2009: Generación de escenarios regionalizados de cambio climático para España, Agencia Estatal de Meteorología, Ministerio de Medio Ambiente y Medio Rural y Marino, Madrid, informe tècnic, 165 pp., http://www.aemet.es/documentos/es/elclima/cambio_climat/escenarios/Informe_Escenarios.pdf.
- - Calbó, J., Sánchez-Lorenzo, A., Cunillera, J., y Barrera-Escoda, A., 2010: Projeccions i Escenaris futurs, A, 2n Informe sobre el Canvi Climàtic a Catalunya, J. E. Llebot, Grup d’Experts en Canvi Climàtic de Catalunya. Generalitat de Catalunya i Institut d’Estudis Catalans, Barcelona, pp. 183-239, http://www15.gencat.cat/cads/AppPHP/index.php?option=com_content&task=view&id=730&Itemid=158.
- - Christensen, J. H., 2005: Prediction of regional scenarios and uncertainties for defining european climate change risks and effects. Prudence final report, Danish Meteorological Institute, Copenhaguen, Dinamarca, informe tècnic, 269 pp., http://prudence.dmi.dk/public/publications/PRUDENCE%20Final%20report.pdf.
- - Delworth, T. L., Broccoli, A. J., Rosati, A., Stouffer, R. J., Balaji, V., Beesley, J. A., Cooke,W. F., Dixon, K.W., Dunne, J., Dunne, K. A., Durachta, J.W., Findell, K. L., Ginoux, P., Gnanadesikan, A., Gordon, C. T., Griffies, S. M., Gudgel, R., Harrison, M. J., Held, I. M., Hemler, R. S., Horowitz, L. W., Klein, S. A., Knutson, T. R., Kushner, P. J., Langenhorst, A. R., Lee, H.-C., Lin, S.-J., Lu, J., Malyshev, S. L., Milly, P. C. D., Ramaswamy, V., Russell, J., Schwarzkopf, M. D., Shevliakova, E., Sirutis, J. J., Spelman, M. J., Stern, W. F., Winton, M., Wittenberg, A. T., Wyman, B., Zeng, F., y Zhang, R., 2006: GFDL’s CM2 global coupled climate models. Part I: Formulation and simulation characteristics, J Clim, 19, 643–674.
- - Déqué, M., Jones, R. G., Wild, M., Giorgi, F., Christensen, J. H., Hassell, D. C., Vidale, P. L., Rockel, B., Jacob, D., Kjellström, E., Castro, M., Kucharski, F., y Hurk, B., 2005: Global high resolution versus limited area model climate change projections over europe: quantifying confidence level from prudence results, Clim Dyn, 25, 653–670, doi: 10.1007/s00382–005–0052–1.
- - Dudhia, J., 1989: Numerical study of convection observed during the winter monsoon experiment using a mesoscale twodimensional model, J Atmos Sci, 46, 3077–3107.
- - Dudhia, J., 1996: A multi-layer soil temperature model for MM5, Preprints, The Sixth PSU/NCAR Mesoscale Model Users’Workshop, Boulder, Colorado, USA, 22-24 July 1996, pp. 49-50, http://www.mmm.ucar.edu/mm5/mm5v2/whatisnewinv2.html.
- - Dudhia, J., Gill, D., Manning, K., Wang, W., y Bruyere, C., 2005: PSU/NCAR Mesoscale Modeling System Tutorial Class Notes and Users’ Guide (MM5 Modeling System Version 3), Mesoscale and Microscale Meteorology Division, National Center for Atmospheric Research, Boulder, Colorado, USA, http://www.mmm.ucar.edu/mm5/documents/tutorial-v3-notes.html.
- - Fernández, J., Montávez, J. P., Sáenz, J., González-Rouco, J. F., y Zorita, E., 2007: Sensitivity of the MM5 mesoscale model to physical parameterizations for regional climate studies: Annual cycle, J Geophys Res-Atmospheres, 112, D04, 101, doi: 10.1029/2005JD006649.
- - Flato, G. M., 2005: The third generation coupled global climate model (CGCM3), http://www.cccma.bc.ec.gc.ca/models/cgcm3.shtml.
- - Grell, G. A., 1993: Prognostic evaluation of assumptions used by cumulus parameterizations, Mon Weather Rev, 121, 764–787.
- - Grell, G. A., Dudhia, J., y Stauffer, D. R., 1994: A description of the fifth-generation Penn State/NCAR Mesoscale Model (MM5), NCAR Technical Note 398, Mesoscale and Microscale Meteorology Division, 122 pp.
- - Gutiérrez, J. M., Herrera, S., San-Martín, D., Sordo, C., Rodríguez, J. J., Frochoso, M., Ancell, R., Fernández, J., Cofiño, A. S., Pons, M. R., y Rodríguez, M. A., 2010: Escenarios regionales probabilísticos de cambio climático en Cantabria: Termopluviometría, Universidad de Cantabria y Consejería de Medio Ambiente, Gobierno de Cantabria, Santander, informe tècnic, 169 pp., http://www.meteo.unican.es/files/projects/escenariosCantabria/ClimaCantabria_Informe.pdf.
- - Hasumi, H. y Emori, S., 2004: K-1 coupled GCM (MIROC) description, Center for Climate System Research, University of Tokyo, National Institute for Environmental Studies and Frontier Research Center for Global Change, K-1 Technical Report No. 1, 34 pp.
- - Hong, S. Y. y Pan, H. L., 1996: Nonlocal boundary layer vertical diffusion in a medium-range forecast model, Mon Weather Rev, 124, 2322–2339.
- - IPCC, 2007: Climate Change 2007: The physical science basis, Cambridge University Press, UK and USA, 996 pp., http://www.ipcc.ch/publications_and_data/publications_ipcc_fourth_assessment_report_wg1_report_the_physical_science_basis.htm.
- - Kim, S. J., Flato, G., y Boer, G., 2003: A coupled climate model simulation of the Last Glacial Maximum, Part 2: approach to equilibrium, Clim Dyn, 20, 635–661.
- - Kunkel, K. E., Andsager, K., y Easterling, D. R., 1999: Longterm trends in extreme precipitation events over the conterminous United States and Canada, J Clim, 12, 2515–2527.
- - Liebmann, B., Vera, C. S., Carvalho, L. M. V., Camilloni, I. A., Hoerling, M. P., Allured, D., Barros, V. R., Báez, J., y Bidegain, M., 2004: An observed trend in central South American precipitation, J Clim, 17, 4357–4367, doi: 10.1175/3205.1.
- - Livezey, R. E. y Chen,W. Y., 1983: Statistical field significance and its determination by Monte Carlo techniques, MonWeather Rev, 111, 46–59.
- - Llebot, J. E., 2010: 2n Informe sobre el canvi climàtic a Catalunya, Generalitat de Catalunya i Institut d’Estudis Catalans, Barcelona, 1152 pp., http://www15.gencat.cat/cads/AppPHP/index.php?option=com_content&task=view&id=736&Itemid=160.
- - Marsland, S. J., Haak, H., Jungclaus, J. H., Latif, M., y Röske, F., 2003: The Max-Planck-Institute global ocean/sea ice model with orthogonal curvilinear coordinates, Ocean Model, 5, 91–127, doi: 10.1016/S1463–5003(02)00015–X.
- - Montávez, J. P., 2008: Proyecciones regionales de cambio climático con modelos climáticos regionales: Región de Murcia, Jornadas de colaboración internacional en estudios de cambio climático y su interacción con los recursos hídricos regionales, 25-28 de noviembre, Universidad Politécnica de Cartagena, Murcia, http://www.upct.es/_agua/ABSTRACT_PONENCIAS/PRESENTACION_JMONTAVEZ.pdf.
- - Nakićenović, N., Swart, R., Alcamo, J., Davis, G., de Vries, B., Fenhann, J., Gaffin, S., Gregory, K., Grübler, A., Jung, T. Y., Kram, T., La Rovere, E. L., Michaelis, L., Mori, S., Morita, T., Pepper, W., Pitcher, H., Price, L., Riahi, K., Roehrl, A., Rogner, H.-H., Sankovski, A., Schlesinger, M., Shukla, P., Smith, S., van Rooijen, S., Victor, N., y Dadi, D., 2000: Emissions Scenarios 2000-Special Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, UK, 570 pp., http://www.ipcc.ch/ipccreports/sres/emission/index.php?idp=0.
- - Roeckner, E., 2005: IPCC MPI-ECHAM5 T63L31 MPIOM GR1.5L40 20C3M all run no.1: atmosphere 6 HOUR values MPImet/MaD Germany, World Data Center for Climate, Hamburg, Alemanya, CERA-DB “EH5- T63L31 OM 20C3M 1 6H”, http://cera-www.dkrz.de/WDCC/ui/Compact.jsp?acronym=EH5-T63L31_OM_20C3M_1_6H.
- - Roeckner, E., Bäuml, G., Bonaventura, L., Brokopf, R., Esch, M., Giorgetta, M., Hagemann, S., Kirchner, I., Kornblueh, L., Manzini, E., Rhodin, A., Schlese, U., Schulzweida, U., y Tompkins, A., 2003: The atmospheric general circulation model ECHAM5. Part I, Max-Planck Institut für Meteorologie, Hamburg, Alemanya, Report No. 349, 127 pp., http://www.mpimet.mpg.de/fileadmin/publikationen/Reports/max_scirep_349.pdf.
- - Roeckner, E., Lautenschlager, M., y Schneider, H., 2006a: IPCCAR4 MPI-ECHAM5 T63L31 MPI-OM GR1.5L40 SRESA2 run no.1: atmosphere 6 HOUR values MPImet/MaD Germany, World Data Center for Climate, Hamburg, Alemanya, doi: 10.1594/WDCC/EH5-T63L31_OM-GR1.5L40_A2_1_6H.
- - Roeckner, E., Lautenschlager, M., y Schneider, H., 2006b: IPCCAR4MPI-ECHAM5 T63L31 MPI-OM GR1.5L40 SRESB1 run no.1: atmosphere 6 HOUR values MPImet/MaD Germany, World Data Center for Climate, Hamburg, Alemanya, doi: 10.1594/WDCC/EH5-T63L31_OM-GR1.5L40_B1_1_6H.
- - Sairouni, A., Moré, J., Toda, J., Miró, J. R., Aran, M., y Cunillera, J., 2007: Verificació dels models de mesoescala operatius al Servei Meteorològic de Catalunya, Generalitat de Catalunya, Departament de Medi Ambient i Habitatge, 78 pp., Notes d’Estudi del Servei Meteorològic de Catalunya, núm. 71, http://www20.gencat.cat/docs/meteocat/Continguts/El%20Servei%20Meteorologic/Publicacions/Publicacions%20tecniques/documents/verificacio models.pdf.
- - Salathé Jr, E. P., Steed, R., Mass, C. F., y Zahn, P. H., 2008: A high-resolution climate model for the US Pacific Northwest: Mesoscale feedbacks and local responses to climate change, J Clim, 21, 5708–5726, doi: 10.1175/2008JCLI2090.1.
- - Skamarock, W. C., Klemp, J. B., Dudhia, J., Gill, D. O., Barker, D. M., Wang, W., y Powers, J. G., 2005: A description of the Advanced Research WRF Version 2, Mesoscale and Microscale Meteorology Division, National Center for Atmospheric Research, Boulder, Colorado, EUA, NCAR Technical Note NCAR/TN-468+STR, 88 pp., http://www.mmm.ucar.edu/wrf/users/docs/arw_v2.pdf.
- - SMC, 2010: Butlletí anual d’indicadors climàtics 2009, Servei Meteorològic de Catalunya, Departament de Medi Ambient i Habitatge, Generalitat de Catalunya, Baic 2009, 42 pp., http://www20.gencat.cat/docs/meteocat/Continguts/Climatologia/Indicadors%20climatics%20a%20Catalunya/pdf/BAIC2009.pdf.
- - Ulden, A. P. V. y Van Oldenborgh, G. J., 2006: Large-scale atmospheric circulation biases and changes in global climate model simulations and their importance for climate change in Central Europe, Atmos Chem Phys, 6, 863–881, doi: 10.5194/acp–6–863–2006.
- - Uppala, S. M., Kållberg, P. W., Simmons, A. J., Andrae, U., da Costa Bechtold, V., Fiorino, M., Gibson, J. K., Haseler, J., Hernández, A., Kelly, G. A., Li, X., Onogi, K., Saarinen, S., Sokka, N., Allan, R. P., Andersson, E., Arpe, K., Balmaseda, M. A., Beljaars, A. C. M., van de Berg, L., Bidlot, J., Bormann, N., Caires, S., Chevallier, F., Dethof, A., Dragosavac, M., Fisher, M., Fuentes, M., Hagemann, S., Hólm, E., Hoskins, B. J., Isaksen, L., Janssen, P. A. E. M., Jenne, R., McNally, A. P., Mahfouf, J.-F., Morcrette, J.-J., Rayner, N. A., Saunders, R. W., Simon, P., Sterl, A., Trenberth, K. E., Untch, A., Vasiljevic, D., Viterbo, P., y Woollen, J., 2005: The ERA-40 re-analysis, Q J R Meteorol Soc, 131, 2961–3012, doi: 10.1256/qj.04.176.
- - Van der Linden, P. y Mitchell, J. F. B., 2009: ENSEMBLES: Climate change and its impacts at seasonal, deacadal and centennial timescales, Met Office Hadley Centre, Exeter, RU, 160 pp., http://ensembles-eu.metoffice.com/docs/Ensembles_final_report_Nov09.pdf.